Sanal Mı? Gerçeklik…
Online toplantılarınızı sanki o toplantı salonunda diğer katılımcılarla fiziki açıdan aynı ortamda bulunuyormuşçasına gerçekleştirebildiğinizi, video oyunlarını oynarken o oyun evreninin içine girebildiğinizi, hatta günlük hayatınıza arkadaşlarınızla bir hafta sonu sanal ortamda avatarlarınız için alışverişe çıktığınızı düşünün. Metaverse sayesinde internet üç boyutlu dijital bir evren haline geliyor. Peki, son zamanların en çok konuşulan konularından biri olan Metaverse ne ve neden bu kadar önemli?
İlk kez Neal Stephenson tarafından 1992 yılında yayınlanan Snow Crash isimli bilimkurgu romanında ortaya çıkan Metaverse kelimesi, meta (ötesinde) ve universe (evren) kelimelerinden ortaya çıkmış olup dijital platformlardan oluşan ve kişilerin ortak bir sanal ortamda fiziksel etkileşimde bulunabileceği bir evrendir. Bu evrende insanlar avatar denilen sanal benlikleriyle var olurlar ve günlük hayatta yapılabilecek birçok sosyal aktiviteyi gerçekleştirebilirler; aralarında uzak mesafeler bulunan insanlarla bir araya gelebilirler, okula gidebilirler, dünya turuna çıkabilirler, çeşitli müzelere ve konserlere gidebilirler hatta gündelik hayatta yapılabilecek şeylerin dışına çıkıp filmlerdeki kurgusal evrenlere katılarak keyifli vakit geçirebilirler. Ayrıca Metaverse evreninde, gerçek evrende var olmayan yeni meslek grupları ve yeni uzmanlık alanları oluşturulması potansiyeli var. Bu noktada Metaverse için, “günümüz gerçekliğinin veya sanal gerçeklik deneyimlerinin oldukça ötesinde uçsuz bucaksız bir evren” yorumunda bulunursak yanılmış olmayız.
Bazı araştırmacılara göre Metaverse’ün bu kadar gündemde olmasının sebebi COVID-19 salgınıyla birlikte gerçekleşen pandemi sürecinde gündelik hayatta yapılan hemen hemen her türlü aktivitenin sanal ortamlardan yapılması sonucu dijitalleşmeye yönelimdeki artıştır. Google Trends’in 2021 senesinde sunduğu veriler doğrultusunda Facebook Inc.’nin adının Meta olarak değiştirilmesi sonucu Metaverse kelimesi gündemdeki yerini sağlamlaştırmaya başladı. Metaverse’ün popülerliğindeki bu yükselişin ise ilk kez 2021’in Nisan ayında başladığı söylenebilir.
Online toplantılarınızı sanki o toplantı salonunda diğer katılımcılarla fiziki açıdan aynı ortamda bulunuyormuşçasına gerçekleştirebildiğinizi, video oyunlarını oynarken o oyun evreninin içine girebildiğinizi, hatta günlük hayatınıza arkadaşlarınızla bir hafta sonu sanal ortamda avatarlarınız için alışverişe çıktığınızı düşünün. Metaverse sayesinde internet üç boyutlu dijital bir evren haline geliyor. Peki, son zamanların en çok konuşulan konularından biri olan Metaverse ne ve neden bu kadar önemli?
İlk kez Neal Stephenson tarafından 1992 yılında yayınlanan Snow Crash isimli bilimkurgu romanında ortaya çıkan Metaverse kelimesi, meta (ötesinde) ve universe (evren) kelimelerinden ortaya çıkmış olup dijital platformlardan oluşan ve kişilerin ortak bir sanal ortamda fiziksel etkileşimde bulunabileceği bir evrendir. Bu evrende insanlar avatar denilen sanal benlikleriyle var olurlar ve günlük hayatta yapılabilecek birçok sosyal aktiviteyi gerçekleştirebilirler; aralarında uzak mesafeler bulunan insanlarla bir araya gelebilirler, okula gidebilirler, dünya turuna çıkabilirler, çeşitli müzelere ve konserlere gidebilirler hatta gündelik hayatta yapılabilecek şeylerin dışına çıkıp filmlerdeki kurgusal evrenlere katılarak keyifli vakit geçirebilirler. Ayrıca Metaverse evreninde, gerçek evrende var olmayan yeni meslek grupları ve yeni uzmanlık alanları oluşturulması potansiyeli var. Bu noktada Metaverse için, “günümüz gerçekliğinin veya sanal gerçeklik deneyimlerinin oldukça ötesinde uçsuz bucaksız bir evren” yorumunda bulunursak yanılmış olmayız.
Bazı araştırmacılara göre Metaverse’ün bu kadar gündemde olmasının sebebi COVID-19 salgınıyla birlikte gerçekleşen pandemi sürecinde gündelik hayatta yapılan hemen hemen her türlü aktivitenin sanal ortamlardan yapılması sonucu dijitalleşmeye yönelimdeki artıştır. Google Trends’in 2021 senesinde sunduğu veriler doğrultusunda Facebook Inc.’nin adının Meta olarak değiştirilmesi sonucu Metaverse kelimesi gündemdeki yerini sağlamlaştırmaya başladı. Metaverse’ün popülerliğindeki bu yükselişin ise ilk kez 2021’in Nisan ayında başladığı söylenebilir.
Peki bu uçsuz bucaksız evren hayatımıza yalnızca olumlu özellikleriyle mi gelecek?
Londra’da yaşayan 43 yaşındaki Nina Jane Patel, metaverse tabanlı online video oyunu Horizon Worlds’e ilk girdiği anda, avatarının üç erkek tarafından taciz edildiğini açıkladı. Sesinden bir kız çocuğu olduğunu düşündüğü kişinin avatarının da erkeklerin tacizine uğradığını gördüğünü söyleyen Patel, oyunda “Safe Zone” denilen ve avatarların diğer kullanıcı avatarlarıyla olan fiziki etkileşiminden kaçınmak için kullandığı bölgenin işe yaramadığını bildirdi. Buna benzer bir olay Kanadalı Chanelle Siggens isimli bir kadının başına da geldi. VR başlık kullanarak oyun oynayan Siggens, oyunda başka bir oyuncu tarafından tacize uğradığını ve oyuncuya sözlü uyarıda bulunmasına rağmen tacizin bir süre daha devam ettiğini belirtti.
Yapılan araştırmalar sanal gerçeklik temelli oyunlarda her 7 dakikada bir oyuncuları rahatsız eden ihlâllerin yaşandığını gösteriyor. Bu durum yalnızca cinsiyet ayrımıyla sınırlı değil; ırk, din, dil ayrımcılığında da artış mevcut. Bu noktada Metaverse’ün, siber suçluların uğrak yeri olması endişeleri pek yersiz sayılmaz.
Metaverse evreninde uzun süre vakit geçirilmesinin bir zamandan sonra insanların gerçeklik sorgusuna girmesine ve zaman kavramının yitirilmesine neden olacağından psikolojik sorunları beraberinde getirme riski de söz konusu. Ayrıca sanal gerçekliğe geçiş için kullanılan cihazlar ile insanların fiziksel dünyada kendi bedenlerine zarar vermeye yönelik hareketler sergileyebileceği ihtimali insan sağlığı hakkında endişelere sebep olmaktadır. Aynı zamanda ileri yaştaki bireylerin genç bireylere oranla Metaverse evrenine daha zor adapte olup olamayacağı sorgusu kuşak çatışmasını da gündeme getirmiştir.
Bir diğer sorun ise Metaverse evrenine kimin hâkim olacağı. Büyük şirketler bu alanda çoktan rekabet etmeye ve ciddi yatırımlar yapmaya başladılar bile. İnsanların dijital yansımalarının bulunduğu bir sanal evrende belirli şirketlerin hâkimiyet kurarak kar gütme amacı taşımaları bir sorun olarak değerlendirilmelidir. Ayrıca Metaverse içerisinde kullanıcılar, günümüz sanal teknolojilerine kıyasla çok daha fazla dijital ayak izi bırakacak. Kişisel hak ihlallerinin önüne geçilmesi, hak ihlalleri yaşanması durumunda nereye başvurulacağı ve kişisel verilere ulaşmada herhangi bir sınırlamaya yönelik yasal düzenlemelere gidilmesi gibi güvenlik konularının kimin sorumluluğunda olacağı ise henüz aydınlatılmış değil. Tüm bunlara ilaveten veri tabanlı büyük şirketlerin kendi Metaverse evrenine sahip olma arzuları sonucu tek bir Metaverse evreni olmayacağı da ihtimaller arasındadır.
Dijitalleşmenin hayatımızda oldukça büyük bir yere sahip olduğu günümüzde internet ile din arası ilişki irdelendiğinde sanal dindarlık, hibrit dindarlık gibi kavramlardan bahsediliyor. Metaverse’te dinlerin ve dini maneviyatın yeri ise merak konusu. Kimi insanlar Metaverse’ün hayatımızda büyük yer edinmesinin din ve ahlaki değerler açısından da bozulmalara sebep olabileceği endişesini taşıyor. Bu kişiler, dini görevlerin bu evrende ne kadar etkin bir şekilde yerine getirilebileceğini sorgulamakta ve bu evrende gereğinden fazla zaman geçirmenin dini görevlerin unutulmasına ve ihmaline sebep olabileceğini düşünmektedir.
Metaverse ile dijital giyim modası da üç boyutlu hale geliyor.
2019 yılında kurulan ve ilk dijital modaevi olma etiketi taşıyan The Fabricant’ın kurucusu Kerry Murphy, modanın var olmak için fiziksel olmaya ihtiyacı olmadığını belirtiyor. Gucci markası, gerçek mağazasında 3000 dolara sattığı çantasının dijital formunu Metaverse evreninde 4000 dolara sattı. Fast Company 2021 verilerine göre bir kullanıcı Nike, Chanel ve Ballenciaga markalarının ürünlerini satın alarak 15.000 dolar harcamada bulundu. Birçok firma şu anda NFT olarak satılmak üzere giysiler tasarlamakta ve Metaverse evreninde kendi pazarlarını oluşturmaya başlamakta. Bu firmalar tarafından üretilen giysilerin fiyatları gerçek dünyada olduğu gibi sosyoekonomik bir süzgeçten geçmektedir. Kullanıcılar aldıkları ürünlerle avatarlarının giyimlerine en az gerçek dünyadaki kadar önem vermekte, asla fiziki açıdan dokunamayacakları giysilere büyük paralar harcamaktan çekinmemektedirler.
Metaverse teknolojisi günümüzün en çok tartışılan gündem konularından biri olmasına rağmen gelişimi için daha en az 10-15 senenin gerektiği düşünülüyor. Birçok uzmana göre Metaverse zamanla gerçek dünyanın yerini alacak. Bu yüzden bu gelişim sürecinde yukarıda bahsi geçen muhtemel sorunların çözüme kavuşturulması ile ilgili de çalışmalar yapılsa gerek. Yoksa bu sanal dünya gerçek dünyadan daha riskli bir hal alabilir. Tüm bu bilinmezliklerin içerisinde bakalım bizleri nasıl bir gelecek bekliyor?
Yazar : Nisan Özel (Tüm Hakları Saklıdır. All rights reserved. Kültür Sakarya 2022©)
- Sanal Mı? Gerçeklik… isimli Nisan Özel denemesini beğendiysen ve diğer içeriklerimize göre sitede daha çok gösterilmesini istersen başlığın altındaki yukarı ok tuşuna basabilirsin.*
- Eğer favorilerine kaydetmek istersen kalp tuşuna basabilirsin*
- Daha sonra bakmak için kitap ayracı butonuna basıp içeriği kaydedebilirsin. *
- *Site üyeleri için
Eğlenceli ve kültür dolu dünyamıza katılmak için Kültür Sakarya'ya Üye Ol Daha fazla edebi içerik için Sanat ve Edebiyat Diğer içerikler için Ana Sayfamız. Yetmez! Ben bu güzel sitede içerik üretmek istiyorum dersen Başvuru Formumuz
